Η Εδραiωση του Δημοκρατικοy Πολιτεyματος στην Κyπρο μετa την Τουρκικh Εισβολh
(1974-1993)

Το σημερινό συνέδριο πραγματεύεται την εδραίωση του δημοκρατικού πολιτεύματος στην Κύπρο, θεματικά αφορμώμενο από τη συμπλήρωση μισού αιώνα από την τουρκική εισβολή,  μέσα σε μία οριοθετημένη χρονική περίοδο, η οποία εκτείνεται μέχρι και το 1993, δεδομένου ότι κατά τις συγκεκριμένες δύο περίπου δεκαετίες την εξουσία έλαβαν, με μία πολιτικά ομαλή εναλλαξιμότητα, επικεφαλής ή και υποστηριζόμενοι τόσο του Κεντρώου Ιδεολογικού Χώρου όσο και της Δεξιάς και της Αριστεράς.

​

Κυρίες και Κύριοι,

​

Το επιχείρημα της σκιαγράφησης, εν είδει αναψηλάφησης, της κοινοβουλευτικής, πολιτικής, θεσμικής και εν μέρει διπλωματικής ιστορίας των τελευταίων δεκαετιών δεν είναι σαφώς εύκολο και η δυσκολία του εντείνεται όταν συνυπολογιστούν οι ειδικές ανώμαλες συνθήκες που δημιουργήθηκαν στην Κύπρο από το 1974 και εξής εξαιτίας της τουρκικής εισβολής.  Οι ιδιοτυπίες και οι ιδιομορφίες του κυπριακού συντάγματος δεν είχαν επιτρέψει δυστυχώς ποτέ στο νεαρό κράτος που ιδρύθηκε τον Αύγουστο του 1960 να αποκτήσει ευλόγως τα τυπικά «νορμαλιστικά» χαρακτηριστικά και την πλήρη φυσιογνωμία μιας σύγχρονης δυτικότροπης δημοκρατίας. 

​

Ίσως επ’ αυτής ακριβώς της διαπίστωσης ή και παραδοχής θα πρέπει να κριθεί η εύστοχη επιλογή της θεματικής του παρόντος συνεδρίου, η οποία απασχόλησε τα μέλη της ad hoc επιστημονικής επιτροπής που όρισαν τη δομή του.  Το σημερινό συνέδριο μέσα από την ανά περιόδους πληροφόρηση, στόχο έχει να αναθυμίσει τη δημοκρατική έκφραση και βούληση του συνεχώς πληττόμενου κατ’ εκείνη την περίοδο λαού και την πλασματική του τοποθέτηση επί μίας πλατφόρμας αναδημιουργίας και μετεξέλιξης της εθνικής του ταυτότητας με στόχο τη θεωρητικά δαρβινική του επιβίωση.  Η κυπριακή κοινωνία έπρεπε να αναδιοργανωθεί, να αναπτυχθεί και να ευπροσαρμοστεί για να είναι εθνοτικά (επι)βιώσιμη. 

​

Η διπλωματική ιστορία του κυπριακού ζητήματος μετά το 1974 απέκτησε ένα κοινό χαρακτηριστικό σε αυτή την ατέρμονη πορεία, ενός εν πολλοίς προσχηματικού διαλόγου σε μία κυλιόμενη πορεία επανέναρξης συνομιλιών με αλληλοϋποστηρίξεις και επίρριψη ευθυνών ή και ανάληψη επευφημιών.  Αυτή ακριβώς η πορεία της διπλωματικής ιστορίας με τις διαπραγματεύσεις και τους εκάστοτε πρωταγωνιστές ήταν, κατά κάποιον τρόπο, ένας πολιτικός υποβολέας ο οποίος εμμέσως σκιαγραφούσε και σκηνοθετούσε και την πολιτική ανάπτυξη στην Κύπρο.  Αυτή είναι αναμφίβολα μια κάπως πεσιμιστική προσέγγιση, ωστόσο αντίποδας αυτής δύναται να θεωρηθεί το κάλλιστα χαρακτηριζόμενο «πολιτικό θαύμα» εν σχέσει με την ανασυγκρότηση και δημιουργία αφενός των πολιτικών κομμάτων και αφετέρου της θεμελίωσης των δημοκρατικών θεσμών.  

 

Εξετάζοντας και αναθεωρώντας συγκεκριμένα δεδομένα σε συγκεκριμένες περιόδους και λαμβάνοντας υπόψη ότι η κρίση και η αντίληψη διαφέρουν βάσει ενός υπαρκτού ιδεολογικού χάσματος, όλα αυτά σωρευτικά αποτέλεσαν τραγικά ειρωνικά έναν οδοδείκτη για την πολιτική εξέλιξη στην Κύπρο και την ύπαρξη ενός πλουραλιστικού πολιτικού συστήματος.  Η εφαρμογή του Δικαίου της Ανάγκης, τα προτεινόμενα εκλογικά συστήματα και οι κομματικοί μετασχηματισμοί κατά την κρίση του 1985, η διαμόρφωση και ανάδυση των ανεξάρτητων αρχών, η ρήξη Μακαρίου-Κληρίδη και η δράση του κινήματος «Οι γυναίκες επιστρέφουν», αποτέλεσαν συστατικά αυτής της πολιτικής ανάδευσης για τη μετεξέλιξη και μετουσίωση της ίδιας της Κυπριακής Δημοκρατίας με μία αξιέπαινη σταθερά, αυτήν της τάσης προς θεμελίωση των δημοκρατικών θεσμών και πολιτεύματος. 

​

Οι διαπραγματεύσεις και οι Συμφωνίες Κορυφής και Υψηλού Επιπέδου, η ανακήρυξη του ψευδοκράτους, οι Δείκτες Γκουεγιάρ, οι Ιδέες Γκάλι μαζί με άλλους τόσους σταθμούς της "μεταεισβολικής" ιστορίας του τόπου, φαίνεται να αποτέλεσαν εμβολιαστικά την εναυσματική ύλη προκειμένου να διατηρηθεί μια εσωτερική πολιτευτική λειτουργικότητα και ένας μηχανισμός επιβίωσης για το νεοσύστατο κράτος στη διεθνή κοινότητα, ο οποίος την προφύλαξε από την απώλεια του ενθοτικού και πολιτευματικού του μπούσουλα παρά τις γεωπολιτικές διακυματώσεις τόσο στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, όσο και στο εσωτερικό του, αφού η επικρατούσα πολιτευτική αλληλεπίδραση και αλληλεξάρτηση εύλογα έφερναν αποφάσεις οι οποίες κρίνονταν κατά το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα. 

​

Κυρίες και κύριοι, δεδομένων των προλεχθέντων, συνάγεται ότι η περίπτωση της θεμελίωσης του δημοκρατικού πολιτεύματος και θεσμών στην Κύπρο αποτελεί μία σημαντική πτυχή της σύγχρονης ιστορίας της Κυπριακής Δημοκρατίας η οποία θα πρέπει να προβληθεί και να τύχει ενδελεχούς ανάλυσης και μελέτης.